در روز ۱۶ آذر۱۳۳۲ نیروهای نظامی به بهانه آنکه یک دانشجو به آنها توهین کرده وارد دانشکده فنی شدند‌ و استادان را مجبور به تعطیل کلاس‌ها و جمع کردن دانشجویان در سرسرای دانشکده کردند. پس از اولین شعار دانشجویی علیه کودتا و به نفع مصدق سربازان آتش گشودند که در نتیجه آن مصطفی بزرگ‌نیا بلافاصله کشته شد. دو دانشجوی دیگر مهدی شریعت رضوی و احمد قندچی در راه بیمارستان درگذشتند. چندین دانشجو دستگیر و به زندان برده و شکنجه شدند تا اینکه اعتصاب‌های وسیع دانشجویی دولت را مجبور به آزادی آن‌ها کرد. چند روز بعد نیکسون دکترای افتخاری در دانشگاه تهران گرفت؛ جایی که سه دانشجو کشته شده بودند. این خاطره جمعی از ۱۶ آذر نزدیک به شش دهه در اذهان باقی ماند. ۱۶ آذر پس از انقلاب بهمن بود که به طور رسمی "روز دانشجو" نام گرفت. انقلاب ضد فرهنگی خمینی جلاد در نطق نوروزی ۱۳۵۹ گفت که انقلاب باید به دانشگاه‌ها هم برسد. شعار یک دانشجو در میانه نطق هاشمی رفسنجانی در دانشگاه تبریز را بهانه حمله به دانشگاهها کردند.  بنی صدر سه روز مهلت داد که دانشجویان فعالیت‌هایشان را متوقف کنند. اما پیش از پایان اولتیماتوم به دانشجویان حمله شد، ۳۷ نفر کشته و صدها نفر زخمی و دستگیر شدند. خمینی در تابستان ۱۳۵۹ دستور انقلاب فرهنگی آخوند ساخته را صادر کرد. دانشگاهها سه سال تعطیل شدند. ستاد انقلاب  ضد فرهنگی مامور تئوریزه فرهنگ آخوندی در دانشگاه‌ها و از بین بردن فاصله بین دو نظام آموزشی حوزوی و دانشگاهی شد. کمیته‌های پاکسازی مامور اخراج دانشجویان و اساتید و دیگر کارکنان مخالف و منتقد شدند. بیش از ۵۷ هزار دانشجو از نزدیک به ۱۷۴ هزار دانشجو اخراج شدند. تعداد بالا، اما ناشناخته‌ای از دانش‌آموزان هیچگاه اجازه تحصیلات عالی را نیافتند. همچنین به گفته عبدالکریم سروش، عضو سابق ستاد انقلاب  ضد فرهنگی، دستکم ۷۰۰ استاد دانشگاه از مجموع ۱۲ هزار استاد اخراج شدند.  اعتراضات دانشجویی: ۱۸ تیر ۱۳۷۸ و سال‌های پس از آن ۱۸ تیر ۱۳۷۸، نقطه عطفی درتاریخ جنبش دانشجویی ایران است به طوری که تمامی فعالیت‌های دانشجویی پس از آن به نحوی از این واقعه متاثر هستند.. همان‌طور که همه ما در سالهای اخیر شاهد بودیم، به‌رغم افزایش اختناق دیکتاتوری آخوندی، انگیزه مبارزاتی دانشجویان افزایش یافت، به‌طوریکه به انفجار خشم در دانشگاهها منجر شد. بی‌مناسبت نیست که به‌مناسبت شانزده آذر که رمزی از همه قیامهای دانشجوییست، از قیام هیجده تیر سال 78 هم یادی گذرا و مختصر بکنیم «در 18تیر سال 1378، دانشجویان در تهران به تظاهرات ضد حکومتی علیه اختناق حاکم پرداختند، تظاهراتی که به یک قیام بزرگ مردمی تبدیل شد. آن روز، یعنی هیجده تیر که خود، یک شانزده آذر دیگر بود، یکانهای سرکوبگر، 1300د‌انشجو را مورد ضرب‌وشتم قرار دادند. تعداد کشته‌ها در آن تهاجمات، حداقل ده نفر بود. رژیم جنایت‌پیشه آخوندی با حمله وحشیانه به تظاهرات دانشجویان، چند دانشجو را به فجیع‌ترین شکل به‌شهادت رساند و شمار زیادی را مجروح کرد و بسیاری را هم به اسارت برد. اما تظاهرات دانشجویی با سرکوب خونین متوقف نماند. ‌ در سرکوبی بعدی و هجوم سبعانه مزدوران به دانشجویان، دست‌کم 6تن از دانشجویان جان خود را از دست دادند. در آن درگیری بیش از 1000تن از دانشجویان، مجروح و راهی بیمارستان شدند، تعداد دستگیر شدگان نیز بالغ بر‌1000نفر گردید. طی روزهای بعد تظاهرات دانشجویان همچنان ادامه یافت. به این ترتیب آخوندها خاطره «جمعه خونین» کوی دانشگاه تهران را، در اذهان همه دانشجویان و مردم آگاه کشورمان باقی گذاشتند. خاطره روزی که خود، یک شانزده آذر دیگر بود و نسلهای آگاه ما آن را از یاد نخواهند برد. اما قیام 18تیر، که ابتدا قیامی دانشجویی بود و به سرعت به قیامی مردمی تبدیل شد، از آن سال تا کنون، همه ساله با تظاهرات و قیامهای دانشجویی، بزرگ داشته شد، و در حقیقت باید گفت از آن به‌بعد، تیر نیز چون آذر به کابوس دژخیمان حاکم تبدیل شده است. به این ترتیب شانزدهم آذر در طول پنج دهه گذشته همچون یک سمبل و یک نماد، بر تارک دانشگاه درخشیده و همچون یک سنت و یا یک شعار، گرامی داشته شده است. هر ساله و درهمان روز، روح طغیانی شانزده آذر، بر پیکره نسلهای نو دمیده و به گرمایی زودآشنا بدل شده و می‌شود! شانزدهم آذر تجلی شعله‌هایی است ماندگار، درس آموز و رهگشا! شانزده آذر، لهیب خشم است بعد از وقایع ۱۸ تیر، خواسته‌های دانشجویان رادیکال‌تر شد و گروهی از آنان خواهان تغییر نظام حکومتی ایران شدند در دوره محمود احمدی‌نژاد فضای دانشگاه بسته‌تر شد. سیستم "ستاره‌دار کردن دانشجویان" راه افتاد که هدفش جلوگیری از فعالیت سیاسی و پیشرفت تحصیلی فعالان دانشجویی است. همچنین سیاست جداسازی جنسیتی بیش از پیش اعمال شد که حتی  جداسازی مواد درسی برای زن و مرد را دربر می‌گیرد. در این دوره همچنین اعلام شد که مرحله جدید انقلاب فرهنگی برای اسلامی کردن دانشگاهها آغاز می‌شود. بیش از ۳۰ تن از دانشجویان مخالف در این دوره پس از شرکت در ۱۶ آذر سال ۸۶ دستگیر و اکثرشان محکوم به حبس شدند. ​​در آستانه روز ۱۶ آذر، روز دانشجو تجمع‌های دانشجویی در ایران در اعتراض به مواردی چون برخورد با فعالان دانشجویی، تبعیض جنسیتی و خصوصی‌سازی آموزش عالی روز سه‌شنبه، ۱۴ آذر، در تعدادی از دانشگاه‌ها از جمله صنعتی شریف و نیشابور ادامه یافت. اعتراض‌های دانشجویی که از روز دوشنبه با تجمع و سردادن شعارهایی در دانشگاه‌های تهران، خوارزمی، شهید بهشتی و علامه طباطبایی آغاز شده بود، روز سه‌شنبه درتعداد دیگری از دانشگاه‌ها از جمله نیشابور و صنعتی شریف تهران ادامه یافت. فعالیت هواداران مجاهدین در شهرهای میهن به مناسبت 16 آذر روز دانشجو گل گذاری بر مزار 3شهید 16آذر سال 1332 گرامیداشت 1000دانشجوی شهید به دست استبداد مذهبی مریم رجوی: درس اول درس آزادی است دانشگاه کرمانشاه، دانشگاه صنعتی شریف و دیگر دانشگاهها و شهرهای میهن: «دانشجو بیدار است از دیکتاتور بیزار است» «نه جلاد نه شیاد مرگ بر خامنه ای» «دانشگاه سنگر آزادی».