زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد آلمان، به عنوان وزیر امور خارجه آلمان جانشین فرانک‌والتر اشتاین‌مایر شد. اشتاین‌مایر قرار است رئیس جمهوری آلمان شود. نخستین سفر گابریل به عنوان وزیر امور خارجه به فرانسه خواهد بود. روز جمعه (۲۷ ژانویه / ۸ بهمن) زیگمار گابریل با حکم یوآخیم گاوک، رئیس جمهور آلمان، وزیر امور خارجه این کشور شد. او تا این روز وزیر اقتصاد بود. وزارت امور خارجه در اختیار فرانک‌والتر اشتاین‌مایر بود که هم‌زمان با گزینش گابریل، حکم کناره‌گیری خود از مقام وزارت را از رئیس جمهوری دریافت کرد. وزارت اقتصاد به بریگیته تسیپریس سپرده می‌شود. خانم تسیپریس تاکنون مسئولیت امور پارلمانی وزارت اقتصاد را به عهده داشت. این جابجایی به این دلیل صورت می‌گیرد که گاوک مایل نیست برای دور دوم نامزد پست ریاست جمهوری شود.  احزاب تشکیل‌دهنده‌ی ائتلاف دولتی (دموکرات مسیحی‌، سوسیال دمکرات و سوسیال مسیحی) بر سر انتخاب اشتاین‌مایر به عنوان رئیس جمهوری توافق کرده‌اند. مجمع فدرال آلمان (Bundesversammelung) روز ۱۲ فوریه رئیس جمهوری کشور را انتخاب می‌کند. نیمی از اعضای این مجمع را نمایندگان پارلمان (بوندس تاگ) تشکیل می‌دهند و نیمی دیگر از اعضای آن، نمایندگان پارلمان‌های ایالتی هستند. فراکسیون‌های احزاب در پارلمان‌های ایالتی می‌توانند در چارچوب سهمیه خود، به جای نمایندگان مجلس ایالتی، اشخاص دیگری را به مجمع فدرال بفرستند. در سال‌های گذشته شماری از چهره‌های برجسته فرهنگی، اجتماعی، علمی و ورزشی آلمان برای انتخاب رئیس جمهوری به مجمع فدرال فرستاده شدند. سفر گابریل به فرانسه مارتین شفر، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد که نخستین سفر خارجی زیگمار گابریل در پست وزیر امور خارجه، به فرانسه خواهد بود. قرار است او در پاریس با همتای فرانسوی خود، ژان مارک آیرو، ملاقات کند.  هنوز معلوم نیست که آیا گابریل برای ملاقات با اعضای دولت جدید ایالات متحده به واشنگتن خواهد رفت یا خیر. شفر تاکید کرد که وزیر خارجه آلمان خواهان ملاقات با همتای آمریکایی خود است اما ابتدا باید سنای آمریکا رکس تیلرسون را به عنوان وزیر امور خارجه این کشور تایید کند. پیش‌تر  روزنامه آلمانی‌زبان "هندلزبلات" گزارش داده بود که گابریل برای دیدار با وزیر امور خارجه آمریکا، روز چهارشنبه (یکم فوریه) به واشنگتن سفر می‌کند نقل از سايت دويچه وله

براساس گزارشات رسمي ادارات پناهندگي و وزارت كشور آلمان در سال 2016 تعداد 26872 ايراني درخواست پناهندگي كرده اند. اين در حالي است كه آمار مشابه در سال 2015 براي ايرانيان 5732 نفر بود. ذيلا آمار كليه افرادي كه طي سالهاي 2015 و 2016 در آلمان درخواست پناهندگي كردند آورده مي شود: كشور مبداء                    سال 2015                     سال 2016 سوريه                         162510                    268866 افغانستان                     31902                      127892 عراق                          31379                      97162 ايران                          5732                        26872 اريتره                         10990                      19103 آلباني                         54762                      17236 پاكستان                      8472                        15528 نامشخص                     12166                      14922 نيجريه                        5302                        12916 روسيه                         6200                        12234 ... ... ...                        ... ... ...                        ... ... ... جمع كل                         476649                        745545 حدود 36 درصد از پناهندگان در سال 2016 سوريه‌اي‌ها، 17درصد افغانيها و 13درصد عراقيها بودند. ايرانيها با حدودا 27 هزار پناهنده در مقام چهارم قرار گرفتند. در سال 2016 ركورد تصميم گيري در كيس‌هاي پناهندگي نيز وجود داشت كه جمعا 696000 مورد تعيين تكليف شدند، كه 37 درصد از اين موارد طبق كنوانسيون ژنو برسميت شناخته شدند، كه از اين تعداد نيز به تنها 2120 مورد حق پناهندگي كامل اعطاء گرديد و مابقي بنوعي اجازه اقامت يكساله گرفتند كه پس از يكسال مجددا بايستي تمديد گردد. يعني از مجموع 696000 درخواست پناهندگي در سال 2016 در آلمان، تعداد 257520 مورد اجازه اقامت گرفتند، كه تنها 2120 نفرشان برسميت شناخته شده‌اند، و 255400 نفر ديگر از آنها اقامت يكساله گرفتند كه عمده‌شان سوريه‌اي‌ها هستند، و 438480 تقاضاي پناهندگي رد شده و براي آنها حكم ترك خاك آلمان صادر كرده‌اند.

آلمان که طی سالهای اخیر در زمینه میزبانی از مهاجران و پناهجویان پیشتاز بود 3 هفته پس از سوء قصد برلین سیاستش در رابطه با مهاجران را سخت تر کرده است. دولت آنگلا مرکل قصد دارد پناهجویانی که درخواست پناهندگی شان رد شده است را به سوی کشور مبدا آنها اخراج کند و اگر آن کشورها از پذیرش این افراد خودداری ورزند آلمان قصد دارد آن کشورها را مورد مجازات قرار داده و آنها را از همکاری اقتصادی و کمکهای مالی محروم کند. عامل سوء قصد برلین قرار بوده به تونس اخراج شود ولیکن تونس در زمینه صادر کردن لسه پاسه برای او تعلل کرده بود. در واکنش نسبت به تغییر رفتار دولت آلمان، مردم تونس یک تظاهرات اعتراضی برگزار کرده اند. در این تظاهرات، بر روی یک پلاکارد بزرگ در خطاب به آنگلا مرکل نوشته شده بود : «تونس سطل آشغال آلمان نیست.»  در سال گذشته 22 هزار نفر که درخواست پناهندگی شان در آلمان رد شده بوده به کشور مبدا شان اخراج شده بودند. هم اکنون در آلمان نزدیک به 500 هزار نفر هستند که درخواسته پناهندگی آنها رد شده است. در سال 2014، فرانسه قصد داشت 7423 فرد که پناهندگی شان رد شده است را از کشور اخراج کند ولیکن کشورهای مبدا فقط برای 2857 نفر از آنها (کمتر از 40 درصد آنها) لسه پاسه صادر کرده بودند. برخی از این کشورها این موضوع که فرد مزبود شهروند آنها باشد را زیر سوال قرار میدهند وبرخی از این کشورها در صدور لسه پاسه تعلل میکنند زیرا چندان تمایل ندارند که مهاجران به کشور مبداشان باز گردند. 

بنا به اطلاعات تلويزيونهاي WDR و NDR و روزنامه زوددويچه سايتونگ روبه Robbe سياستمدار حزب سوسيال دمكرات آلمان آشكارا از سوي سرويس مخفي ايران مورد جاسوسي و شناسايي قرار گرفته است. او مي بايست احتمالا هدف يك سوء قصد قرار بگيرد. فرد متهم به جاسوسي اما خيلي آماتور (ناشيانه) عمل كرده است.  

مطبوعات آلمان گزارش ميدهند كه همكاري احتمالي انيس عامري در پي تهیه مواد منفجره برای یک عملیات تروریستی در شهر دوسلدورف بوده است. بر اساس اظهارات منابع امنیتی آلمان انیس عامری و همدست احتمالی او در لیست افراد خطرناک قرار داشته‌اند.

به گزارش رسانه‌های خبری، فردي که مظنون به هجوم با کامیون به بازارچه کریسمس در برلین بود، در درگیری با پلیس ایتالیا کشته شد. وزیر کشور ایتالیا اعلام کرد، انیس عامری، مظنون اصلی حمله برلین، از بدو ورود به ایتالیا تحت نظر قرار گرفت و هنگامی که پلیس برای دستگیری وی اقدام کرد، درگیری رخ داد و انیس عامری کشته شد. یک پلیس ایتالیا نیز زخمی گرديد.  آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، به دنبال کشته شدن انیس عامری، طی یک سخنرانی از پلیس ایتالیا و دستگاه قضایی این کشور تشکر کرد. وی گفت که تروریسم چالشی است که پیش روی همه کشورها قرار دارد و او تاكيد كرد به وزیر کشور و دادگستری آلمان دستور داده است که با دقت همه جوانب حادثه برلین را بررسی کرده و نتیجه را در اختیار عموم قرار دهد.  مظنون اصلی سوءقصد برلین در درگیری با پلیس ایتالیا کشته شد رسانه‌ها از کشته شدن انیس عامری، مظنون اصلی حمله به بازار کریسمس برلین خبر داده‌اند. به موجب گزارش‌های اولیه او در ایتالیا به ضرب گلوله کشته شده است. خبرگزاری آلمان به نقل از رسانه‌های ایتالیایی نوشته‌ است، انیس عامری، مظنون اصلی حمله تروریستی برلین در میلان ایتالیا در جریان یک تیراندازی به ضرب گلوله کشته شده است. رسانه‌های ایتالیایی نوشتند که او بعد از کنترل پلیس به ضرب  گلوله مأموران پلیس کشته شد. به گفته رسانه‌ها، دو مامور پلیس حدود ساعت سه صبح جمعه ۲۳ دسامبر عامری را در میدان "اول مه" محله سستو سن جیوانی" شهر میلان شناسایی می‌کنند. به گفته پلیس ایتالیا عامری سلاح خود را بیرون آورده و با فریاد الله اکبر شروع به تیراندازی به سمت مأموران کرده است. منابع پلیس می‌گویند، شخصی که کشته شده با توجه به اثر انگشت به دست آمده به یقین همان انیس عامری، مظنون اصلی حمله تروریستی برلین است.  دادستانی آلمان می‌گوید، با مقام‌های ایتالیایی تماس برقرار کرده است. با این حال سخنگوی دادستانی آلمان گفت تردیدی وجود ندارد که فرد کشته شده انیس عامری است. آندریاس گایزل، سناتور امور داخلی برلین در نشست کمیسیون داخلی پارلمان آلمان گفته است که بعد از کشته شدن مظنون اصلی هم تحقیقات در مورد حمله برلین همچنان ادامه خواهد داشت.  وزیر کشور ایتالیا در یک نشست خبری گفت که یک پلیس در این درگیری زخمی شده است.  به گفته منابع پلیس، او با قطار از برلین به فرانسه و سپس به ایتالیا رفته است. سخنگوی وزارت کشور آلمان نیز گفت، توماس دمزیر، وزیر کشور آلمان تا ساعاتی دیگر در کنفرانسی خبری در این باره اظهار نظر خواهد کرد. مقام‌های آلمانی گفته‌اند که مظنون اصلی حادثه بازارچه کریسمس برلین مردی ۲۴ ساله از کشور تونس است که در آلمان تقاضای پناهندگی کرده و پاسخ منفی گرفته است. به گفته رسانه‌ها، او در اینترنت در پی یافتن اطلاعات برای ساخت بمب و برقراری تماس با گروه "دولت اسلامی" (داعش) بوده است. گروه "دولت اسلامی" پیشتر مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته بود.  انیس عامری چگونه توانسته مقام‌های آلمان را فریب دهد؟ انیس عامری، مظنون اصلی حمله مرگبار برلین یک پناهجوی "تحمل‌شده" در آلمان بوده است؛ پناهجویی که درخواست پناهندگی‌اش رد شده و باید از کشور اخراج می‌شده است. با این حال او با ترفندهایی نامشخص توانسته از اخراج شدن فرار کند. در بازرسی از کامیونی که شماری از جمعیت در بازار کریسمس برلین را زیر گرفت، مأموران پلیس یک برگه ‌‌اقامت پناهجویی پیدا کردند که سرنخ اصلی برای یافتن انیس عامری، جوان ۲۴ ساله تونسی و مظنون اصلی این حمله مرگبار است. این برگه در اصل به پناهجویان به اصطلاح "تحمل‌شده" داده می‌شود که تقاضای پناهندگی‌شان پذیرفته نشده اما هنوز از کشور اخراج نشده‌اند. در حال حاضر در آلمان نزدیک به ۲۰۰ هزار پناهجو دارای چنین برگه‌ای هستند و این بدین معناست که تا بدین‌جا امکان اخراج پناهجو ممکن نبوده است. دلایل این امر نیز متفاوت است، گاهی فرد به عنوان مثال بیمار است یا اینکه هویت و محل زادگاهش مشخص نیست. انیس عامری که زاده شهر تطاوین واقع در کشور تونس است، به دلیل کمبود مدارک مورد نیاز برای اخراجش از آلمان در این کشور "تحمل می‌شد". تونس پس از ماه‌ها تعلل تازه روز چهارشنبه (۲۱ دسامبر/ ۱ دی)، دو روز پس از سوءقصد مرگبار برلین مدارک لازم برای اخراج عمری را به آلمان ارائه داد؛ نوش‌دارو پس از مرگ سهراب.   پناهجویی چند چهره انیس عامری از تابستان سال ۲۰۱۵ با هویت‌های متعدد جعلی در آلمان تردد داشته است. به نوشته "اشپیگل آنلاین" او در آوریل سال ۲۰۱۶ در ایالت نوردراین وستفالن تقاضای پناهندگی خود را ارائه داده و نامش در یک اقامتگاه پناهجویی در شهر امریش ثبت شده است. چند هفته بعد درخواست پناهندگی عامری رد شده و فاش می‌شود او خود را مصری جا زده بوده است. کارمندان اداره مهاجرت همچنین پی می‌برند که انیس عامری تا کنون از هویت‌های جعلی دیگری نیز استفاده کرده است. موارد یاد شده اداره مهاجرت را به این نتیجه می‌رساند که انیس عامری باید از کشور اخراج شود. اخراج او البته مستلزم اوراق شناسایی رسمی و معتبری بود که می‌بایست از تونس به آلمان ارسال می‌شد. از آنجایی که ارسال این مدارک با تأخیر و تعلل صورت گرفت، آلمان مجبور به "تحمل" انیس عامری در خاک خود شد.   تردد آزادانه به نوشته اشپیگل آنلاین آنچه اکنون بسیار جلب توجه می‌کند، سفرهای متعدد انیس عامری در خاک آلمان، چه در زمان جریان داشتن پرونده پناهندگی‌‌اش و چه پس از رد درخواست او بوده است. به گفته رالف یگر، وزیر امور داخلی ایالت نوردراین وستفالن بررسی‌ها نشان داده‌اند انیس عامری از فوریه سال ۲۰۱۶ عمدتا در برلین به سر می‌برده است. این در حالی است که بنابر قوانین اداره مهاجرت آلمان، پناهجویان تا زمانی که در مورد پرونده‌شان تصمیم‌گیری نشده، موظف هستند دست‌کم ۳ ماه تمام در محدوده اداره مهاجرتی که پرونده‌شان در آنجا در حال بررسی است، اقامت داشته باشند. چنانچه درخواست پناهجو رد شود و او برگه اقامت "تحمل شده‌" دریافت کند، موظف است دستکم سه ماه در ایالتی که درخواستش را رد کرده، بماند و از ایالت خارج نشود. در این بین ادارات مهاجرت از نظر قانونی این امکان را دارند تا محل اقامت برای یک پناهجوی خاص را تعیین کنند، به این معنا که پناهجو تنها اجازه سکونت در یک منطقه مشخص را داشته باشند و نتواند در جایی دیگر سکونت داشته باشد. به نوشته اشپیگل آنلاین هنوز مشخص نیست آیا چنین محدودیت‌هایی برای انیس عامری به اجرا گذاشته شده بوده یا خیر. نهادهای امنیتی آلمان از ماه مارس ۲۰۱۶ متوجه تحرکات اسلام‌گرایانه عامری به ویژه تشویق دیگران برای "همکاری در انجام حملات تروریستی با انگیزه‌های اسلام‌گرایانه" شده بودند.   چراهای بی‌جواب به جز اعمال محدودیت تردد، ادارات مهاجرت از نظر قانونی این اختیار را دارند تا برای افراد مشخص محدودیت‌های بیشتری را قائل شوند. بر همین اساس مسئول پرونده می‌تواند تعیین کند که پناهجوی تحمل‌شده در چه فواصل زمانی مو‌ظف به مراجعه مجدد و تمدید برگه اقامت موقت خود است. این مدت می‌تواند بین ۱۴ روز تا یک سال در نوسان باشد. باز هم در این مورد مشخص نیست درباره انیس عامری که چندین ماه در برلین اقامت داشته، چگونه تصمیم‌گیری شده است. به گفته رالف یگر، وزیر امور داخلی ایالت نوردراین وستفالن، تحقیقات تابدین‌جا نشان داده‌اند که عامری تنها "مدتی کوتاه" در این ایالت حضور داشته است. طبق قوانین محل اصلی سکونت پناهجویان تحمل‌شده باید ایالتی باشد که در آن جواب رد دریافت کرده‌اند. حال مشخص شده که انیس عامری این قانون را هم زیرپا گذاشته بدون آنکه جلب توجه کند. خلاء بزرگ پرونده روز ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۶ انیس عامری در شهر فریدریشس‌هافن در حالی که سوار یک اتوبوس مسافرتی بوده توسط مأموران کنترل شده و مشخص می‌شود که اوراق هویت ایتالیایی جعلی داشته است. مأموران پلیس متوجه می‌شوند که عامری در اصل پناهجوی تحمل‌شده است و باید از کشور اخراج شود. بر اساس رأی دادگاه او به یک بازداشتگاه منتقل می‌شود. اما دو روز بعد در پی درخواست اداره مهاجرت  ایالت نوردراین وستفالن که عامری درخواست پناهندگی‌اش را به آنجا ارائه داده بود، از زندان آزاد می‌شود. احتمال می‌رود که دلیل اصلی، عدم وجود اوراق شناسایی معتبر بوده است. این در حالی است که تونس تمایلی به تحویل گرفتن او نداشته است. در قوانین مهاجرتی آلمان زندانی کردن پناهجوی تحمل‌شده در آستانه اخراج وجود دارد. این حبس که به اصطلاح به آن "حبس اخراج" گفته می‌شود، در مورد آن دسته اتباع خارجی اعمال می‌شود که باید از کشور اخراج شوند اما این نگرانی وجود دارد که به هنگام فرارسیدن موعد مقرر غیبت داشته باشند. برای همین نیز این دسته از پناهجویان در حبس نگاه داشته می‌شوند. حبس اخراج می‌تواند حداکثر ۱۸ ماه به درازا بکشد. در اصل برای صدور حکم چنین حبسی باید تمامی مدارک مورد نیاز برای اخراج یک پناهجو موجود باشند. به نوشته اشپیگل آنلاین حال این پرسش ایجاد می‌شود که چطور قاضی دادگاه چنین حکمی را صادر کرده در حالی‌که انیس عمری فاقد اوراق شناسایی معتبر بوده است؟ یک وکیل امور مهاجرتی به اشپیگل‌آنلاین گفته است: «در اصل اغلب این مورد پیش می‌آید که حکم حبس اخراج با این شرط صادر می‌شوند که مدارک ناقص در عرض مدتی کوتاه ارائه شوند.» این در حالی است که طبق اشاره نویسنده این گزارش، ادارات آلمانی تازه در ماه اوت ۲۰۱۶ از تونس تقاضا کرده‌اند تا اوراق شناسایی معتبر مورد نیاز برای اخراج انیس عمری را ارسال کنند. این‌ها نکات ناروشن در پرونده حمله خونین برلین هستند که مقامات آلمانی اکنون باید به دنبال یافتن پاسخی برای آنها باشند.